Project Canterbury

 

+

APE WE GAGAPALAG

O GANARONO,

O RENREN NAN TAPENA,

WA NASASARA.

+

 

 

_____________________________

British Solomon Islands:

Printed at the Melanesian Mission Press, Guadalcanar.

1926.

  

[The Administration of Holy Communion and the Names of Items associated with it.]

Transcribed by the Right Reverend Dr. Terry Brown
Bishop of Malaita, Church of the Province of Melanesia, 2008


[3] APE WE GAGAPALAG O GANARONO,

O RENREN NAN TAPENA, WA NASASARA.
_______

O Rova tuwale we sasarita ape o YARD nirua.

O Yard tuwale we sasarita ape o FOOT nitol.

O Foot tuwale we sasarita ape o INCH 12.

O ALTAR, was o Table we Rono, si o Tano-Oloolo.

O altar nan amenina we poa tamaike: we tole o rova tuwale, we kalo o yard tuwale, we tawela o foot nirua wa o inch laveatea. O tuaniu gese we poa si we mantagai nan.

Avune altar te map vagae o siopa we mano poa nan o altar, tama we tole o rova tuwale wa o foot tuwale, wa we tawela tama o foot nitol, was o yard tuwale.

Ape nago altar we map vagaqoqo o siopa we tano, we sar ape nago altar, wa we log was 'o FRONTAL,' was 'ape nagoi.'

Iloke ape valakas. Si ta apena, we leleas tataga o masao tau nan.

Avune altar we map mulan o siopa we tawela nan o altar, o takelei tama o inch 9 we siwosiwo ape nago altar avunana, we log was 'o SUPER-FRONTAL,' was 'avune nagoi.'

lloke mulan te leas tama o Frontal nan ape val masao tau.

Ape GANARONO we map mulan o siopa we aqaga, we tawela tama we sasarita ape altar, wa we tole sal tama o yard tuwale sal o rova tuwale.

We log iloke was 'o FAIR LINEN CLOTH,' was 'o siopa we aqaga we tano.'

[4] Avune altar we map mulan o Wolowolo wa o tano-pul nirua gese. Si we maros we map mulan o tano-tawagasiu, si o tuan Pul-garake (we log was CANDLE) mulan, te ge o tanoi apena te map ape kule altar avunana.

O wolowolo we log was CROSS, pa si ta totogale ape Christ apena, we log was CRUCIFIX, was me wosoteterpania.

O tano-pul we log was CANDLE-STICK.

Alo tanoi we rono, we log was SANCTUARY, we map mulan vagaqoqo o table we mano mantagai, te map o wetov pe wine wa pei wa o tapera, pe bread avunana. We log o table mantagai iloke o CREDENCE TABLE, o wetov nan we log was CRUET, o tapera we log was CREDENCE PATEN.

Ape Ganarono we map mulan o siopa we aqaga apena, we log was CREDENCE CLOTH.

Sowo: ape Ganarono, me map veta o Fair linen cloth wa o credence cloth, qara ge taurmate o Lasa wa o Tapera.

O Lasa we log was CHALICE, was lasa gegese; o Tapera was PATEN, o tapera mantagai nane.

Sowo, i gagapalag we taur o Chalice, ti ilo vaglala si we wenewene ran, qara map ape table alo nin tape Ima we Rono.

Avune Chalice ni we map o manman mantagai, we log was PURIFICATOR, was we ge wenewene nia, wa avunana ti, o Paten.

Avune Paten ni we map o takele paper we maremare we susur goro mun o siopa we aqaga, we log was o PALL, was o gene we lil goro o tamate nia.

Paso nan we lil goro iloke nol mun o siopa we mano poa wa we mano matoltol, we aqaga, si memea., si silsiliga, si tuturuga, tataga o masao tau, we log was o VEIL, was o gene lil goro.

Avune Veil we map o tana, we log was o BURSE, was tana, wa alolona we map o siopa nirua, we log was o CORPORAL, wa o FINE LINEN VEIL.

[5] O Corporal we mano poa, we aqaga, a siopa we tano qa, o sasai we sar ape 'Tape tamate.' O Fine Linen Veil we talo siopa aqaga we tano sal, o sasai was, 'o siopa lil goro we tano ran.'

Iloke nirua we risa alo Burse, wa o Burse we risa avune Veil avune Pall, avune Paten, avune Purificator, avune Chalice.

Alo we map taurmate te vava wa, Chalice, purificator, paten, pall, veil wa burse, qara map mantag lai.

O Corporal wa o Fine linen veil we sasarita, we tole wa we tawela we sasarita, we luqe vagatol wa vagatol; wa alo me luqe me tamaine mulan, we tole wa we tawela we sasarita.

Paso nan i gagapalag we lin ilo Cruet tuwale o wine, wa ilo tuara o pei, tama we sasarita; wa we map alo credence-paten o bread nan we sasarita.

Paso nan te tiu o pul nan, te map taurmate o book ape altar, wa te map o bread wa o wine wa o pei avune credence table.

_______

Nan i Priest we taur o lasa mun napane-galaona ape sariu tapena, ti map napane-matuana avune Burse, ti mulevagia tamaike ilo Vatine we Rono.

Ni we nina ape Altar, ti map siwo o lasa, gate alo vatitnai ran, pa ape galao gate aras nan o vatitnai. Paso nan ni we taur o Burse, ti lareag o Corporal wa o Fine linen veil, ti map o Burse ti tira ape nago Wolowolo. Paso nan ni we map siwo o Fine linen veil ape matuana, ti lik o Corporal ti mapua ape vatitne altar, we sasarita ape ulusui, gate siwosiwo ape nagoi, pa we sasarita gese apena.

Ni we map o lasa alalane Veil avune Corporal, ti waka o Book, ti ilo suar o masaoi nan, ape Linai, ape Collect wa o sava line tataro mulan ni te vasogo.

Paso nan ti van, te tira peten o altar, pa gate ape altar ran, alo vatitne tano-vara-kalo tapena, ti tataro magesena.

Ni we vasogo o Psalm 43, we vavaulul napugana, tama alo linai tape School Ganarono, ti tataro qatutui si God Ni nomvitagia, ti van kalo, ti tira ape nago altar ti qeteg o Linai.

[6] Ni te vasogo o 'Mama avunana' o mun o linai we malumlum, panava tama si o sul a ronotag lai, paso nan o Collect pe lolomatartoga, mun o linai we mano poa. (Paso nan ni we ate ris, ti vasogo o Lea, vatran nan, qara ate ris kel.) Paso nan ni we vava wa, "Inina Tataro" qara vasogo o Collect.

Paso nan ni we ate ris mulan, te vasogo o Raverave. Paso nan ni we van tavala nago altar ti gaganag lue ape Lea we wia. Ni we ris ape rowone loa, wa o sul we vava wa, "Log ronoga Iniko, God."

Paso nan ni we ate ris kel, ti vasogo o Lea we wia. Paso nau ni we ate ris mulan ape rowone loa, wa o sul we vava wa, "Kamam we varean Iniko, Lord."

Nan ilokenake ni te tira ape vatitne altar, qale sagarag ape rowone loa, qara qeteg o Nomtup, mun o linai we mano poa.

O Nomtup paso, ni we vasogo tuwale nan o Vavae-vasosov nan we tataga, mun o sul; paso nan ni we lareag o Veil nan o Lasa, ti map avune altar ape matuana. Ni gate luqe, pa we map sin te risa avune altar, pa o takelei, tama we sar ape Super-frontal, we siwo ape nago altar.

Paso nan ni we lareag o Pall, we map galtag arivtag o Corporal, ti map o Paten avune Corporal, ti taur o purificator, ti man alolo Chalice, ti van ti taur o Bread alo paten.

Ni we la kel, ti map avune corporal, ti lil goro mun o sigre-corporal o matua. Paso nan ni we taur o Chalice, ti lin o Wine alolona wa o takele pei, gate qoqo, pa tama we sar ape spoon mantagai tuwale gese. Ni we la kel, ti map alo vatitne corporal, ti map o pall avunana.

Paso nan, si ta apena, ni we taur o alena, ti ave kalo ape wolowolo, qara map ape matue altar ape kule masaoi o veil we risa aia.

Paso nan ni we van ape asa napisuna (o tanoi apena we log si o LAVABO, was alo vavae ta Rome, "Na te asa." Ps. 26. 6.)

Paso nan ni we kel, we tira ape vatitne altar, ti gaganag lue o sava tea ape qon nan we rono te wesu ma, si ape gagapalag tea ni we maros we vava mun o sul apena, paso nan ti ate ris te qeteg o Tataro ape Loglue.

[7] Ni we ate ris mulan si ni vava wa, "Si kam qe nomleas," paso nan te ate ris kel, ti vatieqau, ti tursalemoa o sul ape Vavaulul Pugai. Ni te vava mano malapusa, neira vava lai tataga ineia, wa mun o linai neira te ronotag lai.

Paso nan ni tira, ni ris sur o sul, ni Ulsavrag napugara, mun o linai we mano poa. Si ni qe la kalo napanena apena, ni nipea la kalo sal, pa tama we sar ape qatag-panena gegese.

Paso nan, alo sul me vava veta wa, "We wia, we taniniga, we ge tamaine," ni ris ape altar, ni vatieqau, ni vasogo, "Lord, kamam gate nom wasmata," mun o linai we malumlum, pa gate lama si o sul gate ronotag ilo.

Me paso iloke, ni tira, ni lareag galtag o pall nan o chalice, ni la kalo o sigre-corporal nan o paten, ni nonom rorono o masaoi we qatutui gegese ape gagapalag we mava iloke, qara qeteg we vasogo o linai pe Vareno. Alo ni we tataro, ni la kalo napanena o matua wa o galao we sar ape qatag-panena, o nonomia nane ape panen JESUS me la kalo vawo wolowolo.

Alo ni we vava wa, "o bread wa o wine iloke Ko me tin ti," ni vaglala wolowolo avune paten wa avane lasa, wa tamaike mulan alo ni we vava wa, "a taur valval naturiana wa nanarana tur wia aneane."

Nan alo ni we vava wa, "Ni me tuar o bread," ni taur o paten alo panena tatarua, qara ukeg, qara vaglala wolowolo avunana; ti vava wa, "me weivavae." Paso nan ni taur o bread tuwale, ti tuqe wora alo we vava, wa, "ti tuqe wora." Ni qale taur o bread ilone alo ni we vava wa, "ti la valval" gai nina, "Taur, gana," wa alo we vava wa, "Iloke Naturiak" ni we map napisuna nol avune paten, gai nina "apen kamiu." Paso nan ni we la sur o Bread, ti taqalon goro, ti taur o tapera mun o panei nirua ti la kalo mantagai, ti vava wa, "Tur ge tamaike ............ ape Nau nia."

Paso nan ni we map siwo o paten, ti lil goro mun o sigre-corporal, ti vava wa, "Tamaine mulan," wa alo we vava wa, "Ni me taur o Lasa" ni taur o lasa mun o panei nirua, qara ukeg, qara vaglala wolowolo alo we vava wa, "we wievavae paso," wa alo we vavea, "Iloke Nanarak" ni we map napanena [7/8] tatarua avune lasa gai nina "ganganor nan kamiu," qara taqalon, qara la kalo o lasa, ti vava wa, "Tur ge tamaike ............ ape Nau."

Paso nan ni we la sur kel o Chalice, ti map kel o Pall avunana, ti vatieqau siwo, qara tira kel, ti tataro magesena tama ni we maros mona. Pa nipea we maul aneane apena, ape o sul we nernerei ape we lav mora o Ganarono.

Alo non o gagapalag nol i Priest te nonom ape sul raka sage nan ape neia kel; tamaine alo ni we vasogo o Line Tataro pe Varono o Sacrament, ni vava mun o linai o sul te ronotag lai, si neira a gilala lai o save ni we ge, wa a valui goro lai was, "Amen," ape paspasoane line tataro iloke.

Nan, alo i priest we taurmate si ni lav mona o Ganarono, ni lareag o sigre-corporal nan o paten, ni vatieqau, ni vava rorono wa, " Eke, tur turian wa naran Lord, Ka manag, Ka vaesu inau ilokenake wa ti tuai."

Paso nan ni tira, ni tul qatuna, ni la o Bread, ni vava rorono wa, "Naturian Lord inina .......... naturiama wa naatama ............. mun o vareania." Paso nan ni lil goro kel o paten, ni vatieqau, ni tira kel, wa ni lareag o Pall, ni taur o Chalice, ni un, ni vava rorono wa, "Nanaran ............ vareana." Paso nan ni we la sur o Chalice, we map kel o Pall avunana, ni vatiegau, ni ni tira kel, ni qeteg we la o Ganarono mun o sul.

Nan alo ni we mule kelkel ape we la o Sacrament, alo ni we nina ape vatitne altar ni nipea tul naqatuna, ape ni we taur alo panena o Gene we vagis ilone nina we taqalon ape altar apena.

Si gate isei we pirinia ape we la o Ganarono, alo ni we map galtag o Paten si o Chalice avune altar, ni lil goro galtag mun o sigre-corporal si mun o Pall. Wa ni ilo vaglala vagae nan o Wine ape Chalice wa qalo o Pall, ni asa o Chalice mun nanusuna amoa nan ni we lil goroa.

Nan alo me la paso mun o sul, ni map kel o Paten wa o Chalice tama vagae. Paso nan ni te lil goro tatarua o Chalice wa o Paten mun o Fine Linen Veil. Paso nan ni vatieqau, ni tira, ni qeteg o "Mama avunana" mun o linai we manu poa.

[9] Nan alo me paso o Linai, alo i Priest te Vawia o sul, ni ate ris mun o sul, pa ni nipea tira ape vatitne altar ran, tame si natarapena a tira goro o Chalice wa o Paten, pa ni tira at ape matua mantagai, ni la kalo napanena we sar ape gatag-panena, ni vaglala wolowolo, ni vawia o sul.

Paso nan ni ris kel, ni vatieqau, ni tira, ni lareag o Fine Linen Veil, ni luqe, ni la kalo o sigre-corporal, ni gana qetqet o sava garate Bread qale toga, ni lil goro kel. Paso nan ni lareag o Pall, ni un o save Wine qale toga.

Paso nan ni mulevag o Chalice mun i laplapasag we tira taurmate, wa i laplapasag we lin o takele wine mantagai ilolona, i priest we un. Paso nan ni we taur o purificator, we la kalo o Chalice tama si o pislava wa o pisui-sis-vanua we risa avunana, wa i laplapasag te lin o takele wine wa o takele pei avunana.

I priest we man napisuna, qara un o wine wa o pei.

Paso nan ni we taur o Paten alo pane matua wa o Chalice alo galaona, o Paten avunana wa o Chalice alalanana, wa i laplapasag te lin o takele pei ilo Paten. I priest te lin o pei ilone ilo Chalice, ti man mamasa o Paten, ti la sur, ti un o pei, ti man mamasa o Chalice, qara map sur mulan. Paso nan ni we luqe o corporal, ti map ape matuana, ti map o Chalice alo vatitne altar alo masaoi o corporal me risa aia, ti map o purificator alolona, wa o Paten avunana, paso nan o Pall, paso nan ti lil goro mun o Veil we poa.

Paso nan ni we map o Corporal wa o fine Linen Veil alolo Burse, ti map o Burse avune Chalice wa Paten, ti la kalo tama ni me la kalo ti alo me van pata, qara rowolue.

___________________________

Ape tuan gene tape Linai iloke; ape Siopa we rono nan, ape we tiu o pul nan, we ape we sin o tangae punapuna.

O gene nan iloke we tame o valakas, si a vaglala nia was o Linai iloke we sea nan o linai nol tape Loglue, we liwoa sal, we rono sal, we mava sal. Panava te ilo suar mulan lai o tenegag apena, si isei qe maros.

[10] O Amice, i priest we map avune gatuna, we tenegag lai nia o vilvilqat wolakaukau, si me lil goro namatan Jesus, si o tamate-vagalo ape Esuva (Eph. 6. 17).

O Albe, we tenegag lai nia o siopa aqaga namora Rono (Nan. 7. 14), si o lolo matartoga, si o siopa ilone ire anan Herod me saru goro i Jesus nia.

O Rotig, was o line-ora-kel, si o gae me rot Jesus nia.

O Maniple, ape pane priest, o vaglala ape rowrowovag we rot anan Christ.

O Stole, was o Wolowolo Jesus me la kalo, me taur avune qatag-panena.

O Chasuble, o Tapeva, we linarag o vavtig ganganor (1 S. Peter 4. 9), si o siopa maranaga non Jesus.

O Pul nan we vaglala o Marmararan talo marama (S. John 8. 12).

Ape Lea we Wia, o Pul we vaglala si mun iloke we ge marmararan ra loloqon; wa o Tangae Punapuna was o tataro nan namora Rono (Nan. 8. 3, 4), si mun o nonomkel ape Malachi 1. 11, si apen ra Magoi.

Tamaine nina te tenegag lai ape Linai wa ape renren nan tapena, pa si nina te tenegag apena si tagai, nina we nonomkel wa si i Jesus me me vava wa, "Tur ge tamaike mun o nomkel ape Nau nia," wa te sike vagae si a tataga Non o vavae wa si a gagapalag o Linai iloke mun val gene tea te pirin ape we ge ronoga Ineia me la ma munina naturiana wa nanarana si nina a la lai o Esu Galava nia (S. John 6. 51).

_________________________


Project Canterbury